Τα ρωσικα μπαλετα κατακτουν το Παρισι

Οι μεγαλύτεροι χορευτές στον 20ό αιώνα ήσαν Ρώσοι. Ίσως είναι εκείνη η βαθιά ριζωμένη ανατολίτικη φλόγα, το σλάβικο πάθος που τυραννάει αιώνες τώρα αυτό τον λαό που λειτουργεί στα άκρα. Και φαίνεται ότι στην τέχνη του χορού αυτό το πάθος βρήκε την απόλυτη έκφρασή του. Οι Ρώσοι ήταν αυτοί που "χειραφέτησαν" τους άντρες στο χορό, μια τέχνη παραδοσιακά γυναικεία στην έντεχνη μορφή της. Ο πρώτος θρύλος των ρώσικων μπαλέτων ήταν ο ρώσος χορευτής Βάσλαβ Νιζίνσκυ. Ο Νιζίνσκυ που γεννήθηκε το 1890, στα 18 του χρόνια χόρευε πρώτους ρόλους σε θέατρο της Μόσχας και στα 19 του είχε κατακτήσει το Παρίσι. Ένα άσχημο, κοντό ανθρωπάκι με ψηλά ζυγωματικά και τατάρικα χαρακτηριστικά, οι παριζιάνοι τον αναφέρουν ως θεό του χορού. Όταν χόρευε, ψήλωνε, παλλόταν από ενέργεια, χανόταν στο χώρο, ανατρίχιαζε τους θεατές του. Ταλέντο εσωτερικό, εγκεφαλικό σχεδόν, καταστράφηκε από τη σκληρή του μοίρα. Στα 27 του χρόνια χόρεψε τον τελευταίο του ρόλο, και μετά έχασε τα λογικά του. Κι αυτός, που εκφραζόταν από τον χορό, δεν χόρεψε για τα επόμενα 33 χρόνια της ζωής του τα οποία έζησε κλεισμένος σε άσυλο στο Λονδίνο. Τα Ημερολογιακά τετράδια είναι το ημερολόγιό του στη περίοδο της ζωής του που το μυαλό του χάνεται.
Ο Νιζίνσκυ μεγαλούργησε στην εποχή των ρευμάτων στην τέχνη που καθόρισαν τον εικοστό αιώνα: κυβισμός, σουρεαλισμός, φουτουρισμός, τα ρώσικα μπαλέτα στο Παρίσι χορεύουν σε μουσική που γράφει για αυτά ο Στραβίνσκυ, ο Ντεμπυσύ ή ο Στράους, όπου το σενάριο των χορευτικών έργων γράφει ο Κοκτώ και τα κουστούμια σχεδιάζει ο Πάμπλο Πικάσσο. Ο Νιζίνσκυ δεν υπήρξε μόνο μαγικός και δεξιοτέχνης χορευτής που ανέδειξε τα κλασσικά, πλέον, μεγάλα ρώσικα έργα όπως "Ζιζέλ", "Λίμνη των Κύκνων" ή "Συλφίδες".
Ο Νιζίνσκυ υπήρξε και πρωτοπόρος χορογράφος. Θεωρείται εκείνος που οδήγησε το μπαλέτο στο μοντερνισμό. Από τα έργα του μόνο ένα έχει διασωθεί μέχρι σήμερα, "Το Απομεσήμερο ενός Φαύνου" πάνω σε ένα ποίημα του Μαλλαρμέ και μουσική Ντεμπυσύ. Ο Νιζίνσκυ, πρωταγωνιστής στο έργο, εμπνέεται από τους αρχαϊκούς χορούς και ξεφεύγει από την στερεότυπη μπαλετική φόρμα. Κάτω από την καθοδήγησή του οι χορευτές κινούνταν προφίλ, κόβοντας τον αέρα σαν λεπίδες, κυρτώνοντας την πλάτη, χτυπώντας δυνατά και ρυθμικά τα πόδια τους στο πάτωμα. Οι σκανδαλιστικά ερωτικές στάσεις που έπαιρνε ο μικροκαμωμένος "μογγόλος" φαύνος με το ολόσωμο κολλητό κουστούμι, κι ο αντικονφορμικστικός τρόπος χορού του προκάλεσαν και προσέβαλαν την παριζιάνικη μπουρζουαζία και τα ήθη της εποχής, που απέρριψαν το avant-guard χορογραφικό έργο του.
Η Δύση γνώρισε τη δεξιοτεχνία και την ιδιαιτερότητα των ρώσων στο χορό από έναν Ρώσο "deletante", έναν "εστέτ" εραστή της τέχνης τον Σεργκέϊ Ντιαγκίλεφ (1872-1929), που λάτρευε τις τέχνες και έφτασε στο μπαλέτο αφού πέρασε από τη ζωγραφική και τη μουσική. Ο Ντιαγκίλεφ έφερε τα ρώσικα μπαλέτα για πρώτη φορά στο Παρίσι το 1909, όπου ο Νιζίνσκυ, η Παύλοβα, η Ταμάρα και άλλοι συνεπήραν το απαιτητικό κοινό της ευρωπαϊκής πρωτεύουσας των τεχνών. Ο Ντιαγκίλεφ, λέγεται, έδιωξε από τα μπαλέτα του τον Νιζίνσκυ το 1913, όταν ο τελευταίος παντρεύτηκε μια ουγγαρέζα χορεύτρια, με την οποία απέκτησε δύο κόρες.
Ο Νιζίνσκυ χάραξε την πορεία του χορού εκεί στις αρχές του 20ού αιώνα κι έθεσε θεμέλια για μια παράδοση που συνεχίζει. Η Δύση δεν έπαψε να "χορταίνει" τους ρώσους ατίθασους χορευτές της που έρχονταν προς αυτήν ένας-ένας. Μετά τον Βασλάβ Νιζίνσκυ που άνοιξε το δρόμο, οι θρύλοι στο παλκοσένικο διαδέχονται ο ένας τον άλλον.

Πολατιδου Ανθουλα- Τρανταφυλλιδη Κριστινα

Βιβλιογραφια:

http://www.google.com/